KRUPOWKI.biz

Dolne KRUPÓWKI 2

Spacer Krupówkami - drugi brzeg Foluszowego Potoku
Przechodzimy przez mostek na Foluszowym Potoku, mijamy Muzeum Tatarzańskie i na kilka chwil udajemy się pod numer 8 - budynek najstarszej zakopiańskiej szkoły zawodowej:

Szkoła snycerska powstała z inicjatywy i funduszy Towarzystwa Tatrzańskiego już w 1876 r. jako pierwsza szkoła zawodowa dla młodzieży góralskiej. Przez pięć lat mieściła się w izbie jednego z budynków dworu kuźnickiego, a przedtem jeszcze w małej góralskiej chałupie przy ulicy Kościeliskiej. Pierwszym instruktorem prowadzącym zajęcia był Maciej Marduła z Olczy - ludowy artysta kształcony w Krakowie przez kilka miesięcy na koszt Towarzystwa Tatrzańskiego u rzeźbiarza Franciszka Wyspiańskiego, ojca Stanisława. W 1878 r. szkoła została upaństwowiona, a jej kierownikiem został Franciszek Neużil. (...)W 1930 r. wydział rzeźby i stolarstwa otrzymał status szkoły średniej ale reorganizacja placówki nastąpiła w 1948 r., kiedy to usamodzielniony wydział ciesielstwa stał się Technikum Budowlanym, a wydział rzeźby - Państwowym Liceum Technik Plastycznych. Z wydziału stolarstwa i lutnictwa utworzono Zasadniczą Szkołę Zawodową. (...) Obecnie w budynku przy Krupówkach mieści się Zespół Szkół Zawodowych, od 1976 r. noszący imię dr. Władysława Matlakowskiego, wybitnego znawcy podhalańskiego budownictwa regionalnego.

Cofamy się kilka kroków, aby poznać historię kolejnego interesującego budynku znajdującego się przy ul. Krupówki 10:

Muzeum Tatrzańskie im. dr. Tytusa Chałubińskiego (...) w 1913 r. rozpoczęto wznoszenie budynku, którego projekt już wcześniej sporządziła Stanisław Witkiewicz, a zaadoptował Franciszek Mączyński. Budowę prowadził współpracujący z Mączyńskim Leopold Winnicki. I wojna światowa wstrzymała prace, a po jej zakończeniu kłopoty finansowe postawiły pod znakiem zapytania całe przedsięwzięcie. Wówczas subsydium dr Bronisławy Dłuskiej uratowało inwestycję i w 1920 r. prace zakończono. Tworzenie ekspozycji trwało dwa lata i 22 lipca 1922 r. nowy gmach muzeum został udostępniony publiczności. Pierwszym dyrektorem, a zarazem kustoszem działu etnograficznego został Juliusz Zborowski, (...) etnograf, językoznawca i historyk, o którym mówiono, że wie wszystko o Tatrach.

Następnym okazałym, murowanym budynkiem (ul. Krupówki 12) jest dawny Dworzec Tatrzański Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, dziś zajmowany przez klub muzyczny oraz biuro Zakopiańskiego Oddziału PTTK. (...) Dworzec nie miał nigdy nic wspólnego z komunikacją - jest to zrusycyzowana wersja słowa dwór (dwariec).
Obecny gmach został wybudowany przez Tadeusza Praussa w 1903 r. zgodnie z projektem Wandalina Beringera. W tym samym miejscu stał pierwszy drewniany Dwór Tatrzański, wzniesiony według planów architekta Karola Zaremby przez Gustawa Fingera w 1881 r., ceremonialnie otwarty 30 lipca 1882 r. Mieściły się w nim biura Towarzystwa Tatrzańskiego, biblioteka, czytelnia, pokoje dla pań i panów, pomieszczenia hotelowe oraz sala balowo-imprezowa z fortepianem, gdzie organizowano odczyt, koncerty, przedstawienia teatralne, wiece i zabawy.

Występowali tu między innymi znani skrzypkowie Stanisław Barcewicz, Fritz Kreisler, Władysław Górski, Mieczysław Karłowicz,a także pianiści: Raul Koczalski, Aleksander Michałowski, Ignacy Jan Paderewski. Helena Modrzejewska recytowała, a Henryk Sienkiewicz czytał fragmenty swoich utworów. Dworec był miejscem corocznych wieców Towarzystwa Tatrzańskiego i licznych bali, z których dochód przeznaczany bywał na cele dobroczynne. Właśnie podczas karnawałowego balu wszech stanów 21 stycznia 1900 r. budynek spłonął doszczętnie od lampy naftowej.
(...) 1 lipca 1903 r. na starym miejscu otwarto nowy Dworzec Tatrzański, którego architektura była próbą adaptacji stylu zakopiańskiego do potrzeb obiektów murowanych. Dawne tradycje kulturalne kasyna Towarzystwa Tatrzańskiego w nowym budynku już się jednak nie odrodziły. Okres świetności Dworzec Tatrzański przeżywał jeszcze w latach międzywojennych, kiedy to mieściła się w nim Biblioteka Publiczna wraz z biblioteką PTT, kierowana przez Jerzego Gawlińskiego.

Wszystkie cytaty pochodzą z książki Zakopane Przewodnik historyczny napisanej przez Macieja Pinkwarta i Lidię Długołęcką-Pinkwart.