Krupówki
Polecamy:
Uśmiechnij się
Stosek, jakbyk sie przespoł z twojom babom to by my byli śwagry?
Nie, to by my byli KWITA!
Rezerwacja on-line:
Propozycje google:



strona główna

Znani ludzie związani z Zakopanem:

Bujak Franciszek (1896-1975)
czołowy zawodnik i działacz Sekcji Narciarskiej PTT, mistrz Tatr w 1923 r. Wraz z Andrzejem Krzeptowskim reprezentował Polskę na pierwszych zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Chamonix w 1924r. (...) Po ukończeniu zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego i praktyce w Wiedniu został majstrem w Fabryce Nart Braci Shiele w Zakopanem, a w 1926r. założył własną wytwórnię i sklep narciarski przekształcony później w warsztat, który prowadził aż do śmierci. Obydwie jego córki, Anna i Ewa, były czołowymi polskimi zawodniczkami narciarskimi.
Chałubiński Tytus (1820-1889)
lekarz, działacz patriotyczny i społeczny, botanik, taternik. (...) W 1873 r przybył po raz pierwszy na dłużej do Zakopanego i związał się z nim na zawsze. Miał wtedy 53 lata. W dziejach poznania Tatr i Podhala odegrał ogromną i wszechstronną rolę. Ratował górali podczas epidemii, ale równoczęśnie uczył ich podstawowych zasad higieny i racjonalnej gospodarki. Współdziałał w utworzeniu Towarzystwa Tatrzańskiego i znacznie przyczynił się do nadania Zakopanemu statusu uzdrowiska. (...) Wycieczki Chałubińskiego, trwające zwykle po kilka dni, były wielokrotnie opisywane i naśladowane przez pionierów tatrzańskich. Zazwyczaj brała w nich udział kilkuosobowa grupa turystów, którym towarzyszyło kilkunastu przewodników, tragarzy i muzyków góralskich pod przewodem Bartusia Obrochty, a także słynny Sabała. Z takimi karawanami Chałubiński był niemal na wszystkich zwiedzanych wówczas szczytach i przełęczach. (...) Do grona jego zakopiańskich towarzyszy należeli m. in. ks. Józef Stolarczyk, Walery Eljasz-Radzikowski, Helena Modrzejewska, Stanisław Witkiewicz, Ignacy Jan Paderewski. W Tatry chodzili z nim najsłynniejsi przewodnicy: Wojciech Roj, Maciej Sieczka, Szymon Tatar starszy i Jędrzej Wala młodszy. (...) Tytusa Chałubińskiego nazywano Królem Tatr i każdy jego przyjazd do Zakopanego był wielkim świętem dla miejscowej ludności. W 1879 r. kupił od Ludwika Eichborna sporą połać gruntu, na którym w 1882 r. Wojciech Roj postawił mu dom. Na stałe zamieszkał pod Giewontem na początku 1888 r. ale już wcześniej w domu tym ogniskowało się życie towarzyskie i kulturalne Zakopanego. (...) Zmarł w 1889 r. w Zakopanem i spoczywa na Starym Cmentarzu.
Eljasz Walery (1841-1905)
artysta, malarz, autor przewodników po Tatrach, działacz Towarzystwa Tatrzańskiego, profesor rysunku w szkołach średnich w Krakowie. (...) Do Zakopanego jeździł od 1861 r., a od roku 1866 bywał tu corocznie. Jego tatrzańskim nauczycielem był ks. Eugeniusz Janota, autor pierwszego polskiego przewodnika po Tatrach. Walery Eljasz położył ogromne zasługi w popularyzowaniu Tatr i Zakopanego w społeczeństwie polskim. (...) W 1870 r. ukazało się pierwsze wydanie jego Ilustrowanego Przewodnika do Tatr, Pienin i Szczawnic, który doczekał się jeszcze pięciu wydań i przez kilkadziesiąt lat był dla polskich turystów podstawowym źródłem wiedzy o Tatrach. (...) Eljasz był autorem ogromnej liczby ilustracji tatrzańskich oraz jednym z pierwszych fotografów Tatr. W 1873 r. należał do grona pierwszych członków Towarzystwa Tatrzańskiego, w którego zarządzie zasiadał przez 18 lat. Zajmował się organizacją Przewodnictwa Tatrzańskiego i straży tatrzańskiej. Przez wiele lat kierował budową ścieżek turystycznych w Tatrach, sam wytyczał ich przebieg, a także nadzorował działalność schronisk i Dworu Tatrzańskiego. W 1891 r. był inicjatorem założenia pierwszego lokalnego czasopisma Zakopane. Redagował Gazetę Zakopiańską i pierwsze numery Przeglądu Zakopiańskiego. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
dr Janiszewski Tomasz
tekst w przygotowaniu
Karpowicz Stanisław (1869-1936)
jeden z największych przedsiębiorców zakopiańskich, znany w całej Polsce ze znakomitej restauracji i hotelu. Działał w Zakopanem w rozmaitych stowarzyszeniach, głównie jako ich członek wspierający. (...) Od 1911 r. do I wojny światowej był także dzierżawcą schroniska nad Morskim Okiem. Należał do grona załozycieli Towarzystwa Gospodnio-Szynkarskiego, założonego w 1912 r. i wkrótce przekształconego w pierwszy zakopiański kartel turystyczno-hotelowy o nazwie Gremium Właścicieli Pensjonatów, Hoteli i Restauracyj. Przed I wojną światową wszedł do zarządu Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, działając w nim niemal do śmierci.
Kasprowicz Jan
tekst w przygotowaniu
Matlakowski Władysław (1851-1895)
Chirurg, literat i tłumacz z angielskiego, wileki miłosnik i znawca folkloru podhalańskiego. Z powodu gruźlicy płuc od 1886 r. bywał w Zakopanem co roku. Jest autorem fundamentalnych i niczym do dzisiaj niezastąpionych prac o kulturze materialnej Podhalan: Budownictwo ludowe na Podhalu oraz Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu. Pośmiertnie wydano jego literackie Wspomnienia z Zakopanego.
Neużil Franciszek (1845-1899)
Przeniesiony służbowo do Zakopanego z rodzinnych Czech w 1878 r., pełnił funkcję najpierw kierownika, a od 1866 r. dyrektora Szkoły Przemysłu Drzewnego. (...) W szkole uczył także rysunków zawodowych i odręcznych, snycerstwa oraz stolarstwa. Uruchomione przezeń przyszkolne warsztaty stały się zaczątkiem tak ważnego dziś w Zakopanem przemysłu pamiątkarskiego. (...) Za jego sprawą w pracach szkoły dominowały motywy szwajcarskie i tyrolskie. Jednocześnie pomijano sztukę rodzimą, co ściągało na niego ostrą krytykę ze strony Stanisława Witkiewicza i innych propagatorów stylu zakopiańskiego.
Schabenbeck Henryk (1886-1940) fotograf, filmowiec, działacz społeczny.
Po ukończeniu 1903 r. gimnazjum w Lwowie zaczął pracować jako fotograf w studiu Zofii Trzemeckiej. W 1906 r. osiadł w Zakopanem, gdzie założył pierwszy zakład fotograficzny Stefa. W 1910 r. zdobył Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Fotografii w Rzymie. W czasie I wojny światowej służył w armii austriackiej i prawie natychmiast po rozpoczęciu działań frontowych dostał się do niewoli rosyjskiej. Spędził 6 lat na Syberii, skąd w 1920 r. wrócił do Zakopanego i tu rozwinął szeroką działalność jako fotograf i filmowiec. (...) W 1925 r. nakręcił Sabałową baśń, pierwszy dokumentalny film związany z Zakopanem, a kilka lat poóźniej pokazał dokumentalny film o Dolinie Kościeliskiej. Działał we władzach Sokoła, pełniąc od 1938 r. funkcję przewodniczącego zarządu. Kierował też Podhalańskim Oddziałem PZN-u. Od 1934 r. był radnym miejskim, sprawując m.in. obowiązki ławnika i zastępcy burmistrza. Po opuszczeniu Zakopanego przez burmistrza Eugeniusza Zaczyńskiego we wrześniu 1939 r. Schabenbeck przejął jego obowiązki, ale już 9 lub 10 września tego samego roku został aresztowany przez gestapo, 12 lub 13 września wywieziono go z Zakopanego i niebawem rozstrzelano pod Krakowem.
Sienkiewicz Henryk (1846-1916)
wielokrotnie bywał w Zakopanem w latach 1886-1909, goszcząc pod Giewontem niekiedy kilka razy w ciągu sezonu. Zatrzymywał się w rozmaitych domach: przy ul. Nowotarskiej, Krupówkach, Zamoyskiego, a także przy ulicy, która dziś nosi jego imię. Przyjaźnił się z Chałubińskim, ks. Stolarczykiem, Zamoyskim, Witkiewiczem oraz rodziną Dembowskich.(...)
ks. Józef Stolarczyk (1816-1893)
Przybył do Zakopanego z Tarnowa w 1848 r. jako pierwszy proboszcz nowo założonej parafii. Rozbudował drewniany kościółek i założył podwaliny nowej, murowanej świątyni. Doskonale rozumiejąc mentalność górali, potrafił szybko zdobyć dla siebie prawdziwe uznanie i szacunek, a dla Kościoła - rzesze wiernych. Przyczynił się znacznie do spopularyzowania Zakopanego i do stworzenia tutaj pierwszej bazy dla gości - on to namówił górali do wynajmowania domów letnikom oraz wyjaśniał im pierwsze zasady higieny. Z pasją uprawiał turystykę górską i zwiedził więcej szczytów niż niejeden ówczesny zawodowy przewodnik. Dokonał pierwszego wejścia na Baranie Rogi, jako jeden z pierwszych Polaków stanął na Lodowym Szczycie i na Gerlachu. Należał do grona założycieli i aktywnych działaczy Towarzystwa Tatrzańskiego. Będąc naturalnym łącznikiem pomiędzy góralami a przyjezdnymi oraz utrzymując znajomość z wieloma wybitnymi osobistościami świata nauki i kultury, jeszcze za życia stał się legendą. Na starej plebanii przez kilkadziesiąt lat spisywał kronikę parafii zakopiańskiej - dokument o podstawowym znaczeniu dla badaczy dziejów Zakopanego. Został pochowany na założonym przez siebie Starym Cmentarzu.
Tetmajer Kazimierz Przerwa (1865-1940), poeta.
tekst w przygotowaniu
Witkiewicz Stanisław (1851-1915) malarz, literat, krytyk sztuki.
Za radą Tytusa Chałubińskiego od 1886 r. przyjeżdżał do Zakopanego leczyć gruźlicę. (...) W 1895 r. przeniósł się pod Giewont na stałe i zamieszkał w domu Jędrzeja Ślimaka na rogu Krupówek i dzisiejszej ul. Tetmajera, tam gdzie teraz mieści się restauracja Watra. Zafascynowany kulturą góralską, pod koniec lat 80. podjął działania na rzecz szerszego włączenia jej do kultury ogólnonarodowej. Znał doskonale gwarę podhalańską i wprowadzał ją do tworzonej przez siebie literatury, a nawet dokonywał przekładów klasyki literackiej na gwarę góralską. Przede wszystkim jednak stworzył oryginalny styl zakopiański w budownictwie i zdobnictwie, w wielkim stopniu przyczyniając sie do powstrzymania zalewu kosmopolitycznej tandety budowlanej, jaka groziła Zakopanemu. Choć nie był architektem wykonywał szkice i projekty budowli, realizowane nie tylko w Zakopanem, lecz także w głębi kraju. (...) Do budynków zaprojektowanych przez Witkiewicza i zbudowanych w Zakopanem i okolicy należą: Koliba przy ul. Kościeliskiej, sanatorium M. Hawranka (dziś Rialto, odrestaurowane w 2007 r.) przy ul. Chałubińskiego, Oksza przy ul. Zamoyskiego, Dom pod Jedlami na Kozińcu, Konstantynówka przy ul. Jagiellońskiej, nowy gmach Muzeum Tatrzańskiego przy Krupówkach, Grażyna na Ciągłówce, Chałupa pod Wykrotem przy Drodze na Szymoszkową i dom Dłuskich w Kościelisku. Jego dziełem są też projekty pomnika Tytusa Chałubińskiego przy skrzyżowaniu ulic Zamoyskiego i Chałubińskiego, kaplicy Albertynek na Kalatówkach, kaplicy w Jaszczurówce, kapliczki Korniłowiczów na Bystrem. (...) Witkiewicz projektował także meble, bizuterię, tkaniny, porcelanę, ubiory, przedmioty użytkowe, a nawet szachy i pianino - wszystko w stylu zakopiańskim. (...) Jego prace literackie (Na Przełęczy, Tatry w śniegu) i publicystyka (m.in. cykl artykułów Bagno) przyczyniły się do rozwoju Zakopanego i współtworzyły jego legendę. (...) W 1901 r. równocześnie z Władysławem Zamoyskim został mianowany pierwszym honorowym obywatelem Zakopanego. (...) W 1908 r. wyjechał do Lowrany nad Adriatykiem na długą i nieskuteczną kurację. Zmarł na obczyźnie, ale został pochowany na zakopiańskim Starym Cmentarzu.
hrabia Władysław Zamoyski
tekst w przygotowaniu
Zborowski Juliusz (1888-1965) etnograf, językoznawca, historyk.
(...) Od 1911 r. przebywał na Podhalu, zajmując się najpierw badaniami językoznawczymi, potem etnografią tego regionu. (...)
Zwoliński Leonard (1863-1933) księgarz i wydawca
W 1892r. otworzył w Krakowie przy ul. Grodzkiej własną księgarnię, która w tym samym roku uruchomiła w Zakopanem sezonową filię w domu Jana Bachledy-Galijana - mniej więcej w tym miejscu, gdzie od Krupówek odchodzi ul. Weteranów Wojny. W lipcu 1897r. Leonard Zwoliński przeniósł swoją zakopiańską księgarnię do budynku nowo wzniesionego wówczas drewnianego hotelu Morskie Oko, przekształcając ją w placówkę stałą. Rok później przeprowadził się znów na drugą stronę ulicy, do domu Józefa Bachledy-Curusia. Poza sprzedażą książek księgarnia prowadziła wypożyczalnię powieści i nut oraz czytelnię czasopism, a także własną działalność wydawniczą. Dom Curusia, podobnie jak Morskie Oko, spłonął podczas pożaru Krupówek. Całkowicie zniszczona księgarnia odrodziła się dopiero w nowym murowanym budynku zakupionym przez Zwolińskiego (Krupówki 37).
Synowie Leonarda Tadeusz (1893-1955) i Stefan (1900-1982) Zwolińscy, wybitni działacze turystyczni, badacze Tatr, twórcy nowoczesnego taternictwa jaskiniowego.
Żeromski Stefan

Wszystkie cytaty pochodzą z książki Zakopane Przewodnik historyczny napisanej przez Macieja Pinkwarta i Lidię Długołęcką-Pinkwart.

powrót